Skip to Content

Hoe je fiets rechtop blijft en andere fietsmagie uitgelegd

Heb je je ooit afgevraagd waarom het grote tandwiel aan de voorkant er voor zorgt dat je harder moet trappen, terwijl die aan de achterkant het juist makkelijker maakt? Hier is het antwoord.

Door Bicycling
fietsmagie, uitleg, antwoorden
FOTO: THOMAS ZIJLMA

Elke keer dat je zwaarder schakelt en meer wielrotaties per pedaaltrap veroorzaakt, wordt het moeilijker om de pedalen rond te laten gaan (en zal je sneller gaan, als het je tenminste lukt om dezelfde cadans te handhaven). Als je naar het grote voorblad schakelt, trek je aan een langer stuk ketting per omwenteling - dat veroorzaakt meer wielrotaties per trap, wat meer inspanning vereist, zegt Nate Newton, marketing coördinator bij SRAM.

Dezelfde principes zijn van toepassing op de cassette, maar dan net even anders. Eén omwenteling van de cassette staat gelijk aan één rotatie van het wiel. Dat betekent dat het tandwiel dat het minste ketting nodig heeft om het wiel volledig te laten draaien - het kleinste tandwiel - de meeste omwenteling per pedaaltrap oplevert en dus het zwaarst is om rond te trappen. Terwijl als je naar een groter tandwiel van de cassette schakelt, je de hoeveelheid ketting vergroot die nodig is om dezelfde afstand rond te kunnen krijgen. 'Dit vermindert de afgelegde afstand per crankomwenteling, dus de inspanning is lager', zegt Newton.

1

Hoe blijft een fiets rechtop staan?

Land vehicle, Bicycle, Bicycle wheel, Bicycle frame, Bicycle part, Vehicle, Bicycle tire, Spoke, Bicycle handlebar, Bicycle stem,
FOTO: JONATHAN PUSHNIK

Wetenschappers kunnen het nog steeds niet met zekerheid zeggen. Sinds het jaar 1890 heeft deze vraag wiskundigen en natuurkundigen bezig gehouden. Dit is wat we weten.

Een fiets wil per definitie rechtop blijven: als je van je fiets stapt terwijl hij in beweging is, zal hij op twee wielen blijven doorrollen, als ware het magie. Als hij vertraagt, draait het voorwiel in de richting waarin hij valt, in een uiterste poging om hem rechtop te houden. Er is sprake van een complexe interactie tussen meerdere onderdelen waardoor dit kan gebeuren.

In 2011 publiceerde een team van onderzoekers uit Nederland en de VS een onderzoek in het blad Science, waarin werd uitgelegd dat de gyroscopische beweging van het voorwiel, de trail van de fiets en het gewicht van het voorste deel van de constructie allemaal een rol spelen in de stabiliteit van een fiets. Trail verwijst naar de afstand tussen de stuuras van de fiets - stel je een rechte lijn voor die door de stuurbuis van je fiets naar de grond gaat - en het punt waar de voorband de grond raakt. Hoe langer dit stuk is, hoe stabieler de fiets. Het draaiende voorwiel fungeert ondertussen als een gyroscoop, wat betekent dat het impulsmoment weerstand biedt aan pogingen om hem uit balans te brengen.

Maar toen de genoemde onderzoekers een speciale fiets bouwden die zowel de trail als het gyroscopische effect vrijwel elimineerde, bleef de fiets nog altijd rechtop staan, wat suggereert dat er andere factoren een rol spelen. Het gewicht van de stuurinrichting van de fiets, inclusief de stang, vork, stuurpen en het balhoofd, zal de fiets bijvoorbeeld in de richting van een val leiden, waardoor deze kan corrigeren. Waarom dit gebeurt is niet helemaal duidelijk, maar het is essentieel voor de stabiliteit van een fiets.

2

Hoe beschermt een helm mijn hoofd?

Helmet, Yellow, Bicycle helmet, Personal protective equipment, Bicycles--Equipment and supplies, Headgear, Sports equipment, Vehicle, Rim, Metal,
FOTO: JONATHAN PUSHNIK

De polycarbonaat schaal van je helm beschermt je hoofdhuid in eerste instantie tegen schaafwonden. Hij is ontworpen om te barsten wanneer er een impact plaats vindt, waardoor de hoeveelheid kracht die je hoofd raakt wordt verminderd.

De inwendige laag EPS-schuim drukt bij een botsing in elkaar en vertraagt je hoofd voldoende om het risico op schedelbreuken te verminderen.

Veel nieuwere helmen zijn gebouwd met een multidirectional impact protection system (MIPS), een dun stuk plastic in de helm dat ervoor zorgt dat je hoofd licht kan schuiven wanneer je onder een schuine hoek een impact maakt. Die beweging voorkomt dat je hersenen in je schedel draaien en letsel oplopen.

3

Wat is het lichtste framemateriaal?

De Rosa, Scandium, blingfactor, review
FOTO: ARTBEAT_PHOTOGRAPHY

Magnesium. Het is het op één na lichtste metaal – zelfs nog lichter dan carbon – en heeft een sterkte-gewichtsverhouding vergelijkbaar met aluminium of staal. Maar magnesium is vatbaarder voor corrosie dan die andere metalen.

Magnesium is ook niet zo stijf als andere framematerialen en het is vrij bros in het verwerken, dus weinig framebouwers gebruiken het.

Een gangbaarder gebruik van 'exotische metalen' vind je in scandium dat in een legering met aluminium wordt gebruikt om fietsen van te maken. Zoals de De Rosa Scandium.

Advertentie - Lees hieronder verder
4

Welke tandwielverhouding moet mijn fiets hebben?

Bicycle wheel, Bicycle part, Bicycle tire, Spoke, Bicycle, Bicycle drivetrain part, Tire, Rim, Wheel, Vehicle,
FOTO: PRO CYCLE SHOTS

Een standaard kettingbladverhouding (53-buitendblad, 39-binnenblad) is zeer geschikt voor zeer getrainde renners die een versnelling willen trappen waarmee ze goed kunnen sprinten, of voor mensen die in een grotendeels vlak land als Nederland fietsen.

Maar als je in een heuvelachtig gebied gaat fietsen, of als je laatste fiets een triple had en je die kettingbladen ook alle drie gebruikte (bij het klimmen), dan is een compacte crank met voorbladen in 50 en 34 de beste keuze.

Er is nog een andere optie: de midcompact 52/36 combi. Een 52x11 (waarbij de 11 het kleinste tandwiel is van de cassette) is voor de meeste renners ruimvoldoende om een goede sprint te kunnen rijden. Een 36-tands binnenblad voldoet aan de meeste klimbehoeften, helemaal in combinatie met een cassette die oploopt tot bijvoorbeeld 30 of zelfs 32 tanden.

Meer van Bicycling
 
preview for Onderhoud

Tips & Tricks

een mountainbike staat in het bos tegen een boom

Welke bandenspanning voor je mountainbike?

een racefiets met fietspomp

Welke bandenspanning gebruik je voor je racefiets?

een koppel rijdt op de racefiets

Hoe fiets je samen met een langzamer fietsmaatje?

een hond rent op een mountainbiker af

Zo ga je om met honden tijdens het fietsen

Advertentie - Lees hieronder verder
Advertentie - Lees hieronder verder