Lance Armstong als voorbeeld

Wat Lance Armstrong te maken heeft met een Britse oorlogsheld? Niets, maar tegelijkertijd ook alles, meent Edwin de Wolf. De Apeldoorner (48) heeft sinds zijn jeugd al een zwak voor de wielersport. Actief en passief. Sinds hij na dat oorlogsongeluk op 18 augustus 1994 vlakbij Srebrenica zonder linkerbeen door het leven moet, heeft hij zich zelfs ontwikkeld tot een van de beste Nederlandse wielrenners in zijn paralympische categorie. De voorgaande jaren won hij twee keer brons op de Spelen voor gewonde militairen: de Invictus Games.

Voordat hij op dat podium belandde, moest De Wolf opkrabbelen uit een diep dal. Fysiek, maar vooral mentaal, waren de jaren na het ongeval van de toenmalige groepscommandant loodzwaar. ‘Ik was 24 en miste een been. Tot die tijd had ik me onaantastbaar en onsterfelijk gevoeld, nu lag mijn hele leven in puin. Ik was boos en verbitterd. Veel vragen spookten door mijn hoofd: wat heb ik nog aan mijn militaire achtergrond? Kan ik ooit nog sporten? Wat ben ik als mens waard?’

Eenmaal hersteld van de ergste fysieke ellende dreigde De Wolf weg te zakken in eenzaamheid en uitzichtloosheid. Tot hij een boek van de Britse oorlogsheld Douglas Bader in handen kreeg.

Bader was een goede piloot die begin jaren dertig bij een mislukte vliegstunt beide benen verloor. Hij knokte hard tijdens zijn revalidatie, kreeg – voor die tijd ongewoon – twee kunstbenen en wilde zijn land in de Tweede Wereldoorlog weer als vliegenier dienen. De RAF zag het niet zo zitten met die gehandicapte piloot en gaf hem pas een kans toen er een personeelstekort dreigde. Hij ontwikkelde zich tot de meest succesvolle Engelse gevechtspiloot en werd zelfs door de nazi’s gewaardeerd.

Toen zij Bader na een crash boven Frankrijk krijgsgevangen namen, zorgden hoge Duitse officieren ervoor dat de Britten speciaal voor hem een nieuw kunstbeen dropten. Dat maakte Bader weer mobiel én daar profiteerde hij van. De Engelsman ondernam bijna twintig vluchtpogingen en werd in een van de zwaarste beveiligde Duitse gevangenissen geplaatst. Na de oorlog kreeg hij een heldenonthaal in eigen land en ging hij zich onder meer inzetten voor anderen die een been misten.

Sports, Pole vault, Athletics, Jumping, Track and field athletics, Exercise, Muscle, High jump, Competition event, Championship, pinterest
FOTO: CLEMENS RIKKEN

‘Bader heeft mij door mijn moeilijkste tijd heen gesleept,’ zegt De Wolf zonder sentimenteel te worden. ‘Hij liet keer op keer zien dat het leven na een tegenslag niet voorbij is. Dat verhaal gaf mij de kracht en inspiratie om mijn eigen bestaan na het ongeluk ook zinvol in te richten.’

Dit is het punt waarop de man die zeven keer in Parijs werd gehuldigd als Tourwinnaar het verhaal binnensluipt. ‘Ik denk dat het voor mensen die met tegenslag kampen heel waardevol is om een voorbeeld te hebben waar je je aan op kunt trekken. Kan me goed voorstellen dat Armstrong die rol voor veel mensen met kanker heeft vervuld. Dopinggebruik of niet, hij reed in een tijd dat bijna niemand clean was en blijft in mijn ogen een geniale sportman. Bovenal iemand die hoop bood. Armstrong liet zien dat je leven niet voorbij hoeft te zijn, ongeacht hoe groot de ellende is waarmee je geconfronteerd wordt. Net als Douglas Bader.’

Sneller dan Marcel Kittel

‘Eigenlijk had ik jou liever niet ontmoet.’ Nog voor ondergetekende quasi-beledigd kan reageren, herstelt De Wolf zich. Hij wilde zeggen dat we nooit over zijn fietsliefde en bronzen plakken op de Invictus Games hadden gesproken als hij zijn been niet was kwijtgeraakt. Maar hij zegt het niet. ‘Misschien ben ik wel gelukkiger dan voor het ongeluk,’ realiseert hij zich. ‘Ik heb een rijker leven. Na Bosnië had ik graag bij de commando’s gewild. Dan was mijn bestaan in hetzelfde cirkeltje blijven draaien. Leger, leger, leger. Door wat ik heb meegemaakt zijn mijn oogkleppen afgegaan. De revalidatie, het nieuwe werk als manager op het militair revalidatiecentrum én de sport brachten zoveel interessante mensen op mijn pad. Ik schudde Joop Zoetemelk de hand, sprak Jan Janssen, heb leuk contact met Rob Harmeling. Mijn wereld is groter geworden. Dat was zonder augustus 1994 niet gebeurd.’

Net als het winnen van die twee medailles op de Invictus Games. Daar kleeft trouwens een aardig verhaal aan. In 2016 snelde De Wolf in de tijdrit naar het brons. Dat kunstje herhaalde hij afgelopen jaar in Toronto tijdens de wegrace. De pas naar Apeldoorn verhuisde veteraan sprintte naar een derde plek met een topsnelheid van vijftig kilometer per uur. Met één been. Terwijl hij in trainingsrondjes rond peddelt met een gangetje van zo’n 23. Stralend: ‘Adrenaline hè. Gezien mijn handicap is dat hard. Haha, als we ervan uitgaan dat ik met twee benen dubbel zo snel sprint, zou ik Marcel Kittel in Toursprints gewoon moeten kunnen kloppen.’

Naakt fietsen

Ze zaten wat onderuit gezakt, de renners van LottoNL-Jumbo. Na een vermoeiende teambuildingsdag bij de luchtmobiele brigade eind 2017 moesten ze in een heerlijk warmgestookte ruimte nog luisteren naar een verhaal van een of andere oud-militair. Alle ingrediënten waren aanwezig om eens lekker weg te doezelen. Tot Edwin de Wolf zijn praatje begon en foto’s van zijn beklimming van de Stelvio voorbij liet flitsen. De meeste coureurs kenden die monsterlijk zware col wel uit de Giro. Maar dít hadden ze nog nooit gezien. Voor hun ogen knalde een man van bijna vijftig met één been de gevreesde Alpen-col op. ‘Ik denk dat ik ze toen wel te pakken had,’ grinnikt de fietser in kwestie. ‘Ze gingen steeds rechter op zitten. Aan het eind van mijn lezing hing er niemand meer in zijn stoel.’

Hoe het leven kan lopen. Er was een tijd dat De Wolf dacht dat hij nooit meer zou sporten en nu hingen de beste wielrenners van het land aan zijn lippen. Voor zijn ongeluk hield De Wolf van voetballen, hardlopen en fietsen. Na het ongeval keerde hij voorzichtig terug in het zadel. Eerst met de prothese aan zijn linkerbeen. ‘Maar dat was vervelend. Het schuurde langs mijn stomp. Ik kreeg uiteindelijk zelfs ontstekingen.’

De Wolf kwam in contact met de Belgische paralympiër Arnout Matthys die ook koerst met één been. Matthys werd voor De Wolf een tweede Douglas Bader. ‘Hij had zonder prothese al mooie dingen laten zien. Het kan dus wel, realiseerde ik me. Uiteindelijk heb ik dat been gewoon ‘afgedaan’ en sindsdien voel ik me vrijer op de fiets. Al had ik in het begin wel het gevoel dat ik naakt rondreed. Heel gek. Maar nu zit ik op de fiets met hetzelfde idee als mensen met twee benen. Ik maak minimaal drie ritten per week. Moet alleen wel altijd scherp zijn. Ik kan niet aan beide kanten voet aan de grond zetten. Haha, dat is in het begin van mijn fietsloopbaan weleens misgegaan.’

Fietsen tegen oorlogsangst

Soms breekt het zweet De Wolf uit. Vooral als hij oorlogsfilms kijkt. Neem die gevechtsscène uit Band of Brothers. Daarbij verliest een soldaat zijn been in de Ardennen, net als hij 24 jaar geleden tijdens een patrouille in de buurt van Srebrenica. ‘De angst en paniek die de soldaat in die film voelt, zijn zo realistisch. Dan komen bij mij de emoties los. Ik weet precies wat hij meemaakt. Het lijkt me niet meer dan normaal dat zo’n scène iets met me doet.’

De Wolf heeft in tegenstelling tot veel andere veteranen geen last van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). ‘Met hen wil ik echt niet ruilen. Dat klinkt misschien gek voor iemand die een been mist, maar je moet je eens voorstellen wat voor hel het is als je iedere dag angstig naar bed gaat, omdat je bang bent dat je badend in het zweet wakker wordt terwijl je je oorlogstrauma’s herbeleeft. PTSS heeft het leven van veel militairen op zijn kop gezet.’

Om zich heen zag hij oud-dienstmaten uit het leven stappen. Tijdens het interview nog heeft hij contact met een voormalig collega die denkt aan zelfmoord. ‘Vreselijk dat zoiets met iemand kan gebeuren. Niemand wil graag de grip op zijn leven kwijtraken, al helemaal niet als dat een doodswens oplevert. Ik veroordeel dat niet. Ben alleen blij dat ik zelf het geluk heb dat ik minder kwetsbaar ben voor mentale problemen.’

Bicycle, Recreation, Vehicle, Flooring, Sports equipment, Adventure, Art, pinterest
FOTO: CLEMENS RIKKEN

Met een groot aantal gewonde veteranen vormt De Wolf het I CAN Wounded Warriors Cycling Team. Het idee daarvoor ontstond in 2015 als gevolg van een fietstocht naar Sarajevo van enkele oud-militairen die fysieke of psychische klachten aan hun diensttijd overhielden. De focus ligt nog steeds op gewonde veteranen, maar ook anderen kunnen zich intussen aansluiten bij de wekelijkse fietstripjes. ‘Fietsen in een groep lijkt veel op werken in het leger. Chris Froome is niets zonder zijn ploeggenoten, zoals een militair niks voorstelt zonder zijn collega’s. Het is mooi om met de Wounded Warriors te fietsen. Veel veteranen geeft dat een doel in hun leven en toont ze dat ze echt nog wel iets kunnen. Dat is goed voor hun zelfbeeld en gevoel van eigenwaarde. Bovendien kunnen de mannen op de fiets hun hart luchten in een ontspannen setting, vaak voorkomt dat een echt doktersbezoek. Ik ben trots op de club. In juni fietst weer een grote groep van de Noordkaap terug naar Doorn. Samen laten we zien dat we dan wel gewond zijn, maar zeker niet verslagen.’

Podium op de Paralympics

De Wolf verloor zijn linkerbeen en kreeg de fiets ervoor terug. Klinkt gek, maar zo is het wel gegaan, meent hij. Zonder ongeluk in Bosnië had hij zijn leven gewijd aan het leger. Nu kwam er meer tijd om te sporten. Kilometers maken, de kop leegmaken en tegelijkertijd presteren. Op zijn 48ste fietst hij beter dan ooit. Met twee keer eremetaal op de Spelen voor (oud-)militairen ligt de stap naar de echte Paralympics voor de hand. Als het vuur in Tokyo wordt ontstoken, is De Wolf vijftig. ‘Ik heb al met een schuin oog naar eerdere uitslagen gekeken. Als ik me er echt op richt zou het podium bij de Paralympics haalbaar moeten zijn. Een unieke kans. Maar ik weet ook hoeveel tijd het kost om je voor zo’n evenement klaar te stomen. Ik heb een drukke baan die veel tijd opslokt. En als ik iets doe wil ik er wel vol voor gaan.’

Die instelling heeft De Wolf sinds 1994 op de been gehouden en maakte van hem op een bepaalde manier sowieso een winnaar. ‘Ik zit op een scheidslijn. Leef vanaf komende zomer langer met één been dan met twee. Als ik interviews van mezelf teruglees uit de tijd dat het ongeluk net gebeurd was, zie ik een andere man. Ik ben niet meer bitter, sta positief in het leven. Er is nog steeds meer wat ik wél dan niet kan. Dat heb ik geleerd van Douglas Bader, dat leerden sommigen van Armstrong. En wie weet leren anderen dat van mij. Ga na tegenslag niet uitzichtloos thuis zitten, maar zoek een voorbeeld en laat je inspireren.’ 

Kijk voor mee informatie over I CAN Wounded Warriors Cycling Team op www.wwcyclingteam.nl

Dit verhaal verscheen eerder in ons magazine. Wil je dit soort verhalen niet meer missen of liever van papier lezen? Sluit dan hier je abonnement af.

Tekst: Daan Rieken

Fotografie: Clemens Rikken