De verborgen wereld van doping in het wielrennen

Doping heeft een donkere, maar onmiskenbare plek in de geschiedenis van het wielrennen. Van de vroege toepassingen van stimulerende middelen tot de geavanceerde technieken van vandaag, doping heeft de sport door de decennia heen beïnvloed. Waarom blijft doping zo'n prominente rol spelen, ondanks de voortdurende strijd tegen het gebruik ervan?

Ontvang jij onze zeer goed gewaardeerde nieuwsbrief al? Schrijf je hier in en je bent als eerste op de hoogte van nieuwtjes, aanbiedingen en tips!

Wat is doping en waarom wordt het gebruikt in het wielrennen?

Zo erg als in de 85e Tour (Tour Dopage) in 1998 zal het hopelijk niet meer worden. In die editie van de ronde van Frankrijk werden eerst twee complete teams uit de Tour gezet (Festina en TVM), moesten vervolgens alle Spaanse teams opstappen en later bleek de complete top 5 doping te hebben gebruikt (+ de nummer 7, 8 en 10).

Definitie van doping

Doping wordt in de sport gedefinieerd als het gebruik van verboden stoffen of technieken die bedoeld zijn om de prestaties van een atleet kunstmatig te verbeteren. In het wielrennen wordt doping strikt gereguleerd door organisaties zoals het Wereldantidopingagentschap (WADA), die een lijst bijhoudt van verboden stoffen en technieken. Deze stoffen kunnen variëren van stimulerende middelen, zoals amfetamines en epo tot anabole steroïden en hormonen die spiergroei bevorderen. Ook bepaalde technieken, zoals bloedtransfusies en de manipulatie van bloedcellen, vallen onder doping, aangezien ze de zuurstofcapaciteit van het lichaam verhogen en zo het uithoudingsvermogen verbeteren.

Het gebruik van doping is verboden omdat het de eerlijkheid in de sport schaadt en de gezondheid van de atleet in gevaar kan brengen. Doping kan leiden tot ernstige bijwerkingen, zoals hartproblemen, hormonale disbalans en psychische stoornissen. Ondanks strenge controles lopen nog ieder jaar renners tegen de lamp.

Lees ook: Wat gebeurt er echt met de benen van Tour-renners

Waarom gebruiken wielrenners doping?

De redenen voor dopinggebruik in het wielrennen zijn complex en vaak ingegeven door de enorme druk die op renners ligt om te presteren op het hoogste niveau of om op het hoogste niveau te komen. Doping geeft een boost aan de fysieke capaciteiten van een renner. Stoffen zoals epo of testosteron verhogen de zuurstofcapaciteit of versnellen de spiergroei, wat zorgt voor betere prestaties, vooral tijdens lange, zware ritten.

Daarnaast speelt herstel een belangrijke rol. Wielrenners volgen intensieve trainingsschema’s en moeten snel herstellen tussen wedstrijden of trainingen. Doping kan helpen om het herstel te versnellen. In een sport waar het draait om de details kan doping net het verschil zijn tussen winnen of verliezen.

De meest gebruikte dopingmiddelen in het wielrennen

In de wereld van het wielrennen zijn er verschillende soorten doping die atleten helpen hun prestaties te verbeteren, waarbij sommige middelen en technieken controversiëler zijn dan andere. De meest gebruikte middelen zijn EPO, bloeddoping en de opkomende dreiging van mechanische doping.

EPO: Het populairste middel?

Erythropoëtine (EPO) was een van de meest gebruikte dopingmiddelen in het wielrennen. Zeker in de jaren dat Lance Armstrong 7x de Tour de France wist te winnen. EPO is een hormoon dat van nature in het lichaam voorkomt en de productie van rode bloedcellen stimuleert. Door het gebruik van EPO kunnen wielrenners hun zuurstofopname verbeteren, wat essentieel is voor lange ritten en intensieve trainingen. EPO vergroot de hoeveelheid hemoglobine in het bloed, wat de hoeveelheid zuurstof die naar de spieren wordt getransporteerd verhoogt. Dit geeft wielrenners een aanzienlijke boost in uithoudingsvermogen en maakt het mogelijk om harder en langer te presteren.

Bloeddoping: Hoe werkt het?

Bloeddoping is een techniek waarbij het bloed van een atleet wordt afgenomen, opgeslagen en later weer ingebracht om de hoeveelheid rode bloedcellen te verhogen. Dit verhoogt het zuurstoftransport in het bloed en verbetert de uithoudingscapaciteit van de renner. Bloeddoping wordt vaak in combinatie met EPO gebruikt, aangezien het de werking van EPO versterkt. Het is een populaire techniek in het wielrennen omdat het de prestaties aanzienlijk kan verbeteren, vooral tijdens lange, zware etappes.

Een relatief nieuw soort bloeddoping is hemoglobine van zandwormen. Arts Franck Zal ontdekte de zuurstoftransporterende eigenschappen van deze worm. Vanwege het feit dat de hemoglobine van de zandworm veertig keer meer zuurstof kan transporteren dan menselijk hemoglobine, maakt het een zeer effectief dopingmiddel. Waar EPO zorgt voor een verhoogde hematocrietwaarde, is dit bij hemoglobine van de zandworm niet het geval.
Verder kan de doping wel gedetecteerd worden, maar is het al na een paar uur niet meer op te sporen.

Mechanische doping: de nieuwe dreiging?

De term 'mechanische doping' verwijst naar het gebruik van technologie in de fiets zelf om prestaties te verbeteren. Dit kan variëren van motoren ingebouwd in het frame van de fiets tot verborgen technologieën die de aerodynamica en snelheid verbeteren. Wij willen het niet geloven dat mechanische doping op grote schaal in de wielersport gebruikt wordt. Al zijn de beelden bekend van doordraaiende wielen na een valpartij. Of wie herinnert zich Cancellara nog, die ergens op leek te drukken en poef weg was hij op de Muur van Geraardsbergen. Voor zover bij ons bekend is er pas één keer iemand daadwerkelijk betrapt. Op 31 januari 2016 werd Femke van Driessche bij het WK veldrijden in Zolder betrapt met een motortje in haar fiets.

De impact van doping op de gezondheid en de sport

Renners (en sporters in het algemeen) hebben heel erg veel over om de top in hun sport te bereiken. Een aantal van hen neemt het besluit om doping te gebruiken. Dat dat niet zonder risico is, bewijzen de soms plotselinge sterfgevallen onder vooral jonge sporters. Het is zeker niet gezegd dat dit altijd veroorzaakt wordt door dopinggebruik. In sommige gevallen is er echter wel een link met doping.

Gezondheidsrisico’s van doping

Doping kan aanzienlijke fysieke en mentale effecten hebben op wielrenners. Fysiek verhoogt het gebruik van verboden middelen zoals EPO of anabole steroïden de bloeddruk en kan het leiden tot hartproblemen. De verhoogde zuurstofopname door middelen als EPO geeft een tijdelijk voordeel in uithoudingsvermogen, maar brengt gezondheidsrisico's met zich mee, zoals verhoogde kans op een hartaanval, beroertes of andere cardiovasculaire aandoeningen. Langdurig dopinggebruik kan bovendien leiden tot hormonale verstoringen, nierproblemen en psychische stoornissen, zoals stemmingswisselingen of agressie.

De schade aan de sport

Naast de gezondheidsrisico's heeft doping ook een negatieve invloed op de sport zelf. Dopingschandalen hebben het imago van de wielersport keer op keer beschadigd. Bekende gevallen zoals die van Lance Armstrong hebben geleid tot verlies van vertrouwen in de sport. Fans staan nog steeds massaal langs de kant van de weg om hun helden aan te moedigen. Voor sponsoren is er een periode geweest dat ze zich terugtrokken uit de sport. Rabobank is daar het meest bekende voorbeeld van.

De laatste jaren is het imago van de wielersport verbeterd. De opinie heerst dat er in het profpeloton (zeker op het hoogste niveau) minder doping gebruikt wordt. Mede door strenge anti-dopingmaatregelen, zoals controles en strengere regelgeving. Sporters worden gek van het invullen van de whereabouts. Elke poep en zucht moet haast worden doorgegeven aan de dopingautoriteiten. De strijd zal echter nooit gewonnen zijn. Nieuwe doping zal ontwikkeld blijven worden en het WADA zal hierin altijd achter de feiten aanlopen.

Lees ook: Fiets sneller met koffie, het zwarte goud

Hoe bestrijdt de wielersport doping?

Dopingcontroles in het wielrennen spelen een belangrijke rol in de bestrijding tegen dopinggebruik. De WADA-regels zijn de basis voor deze controles. Wielrenners worden tijdens hun carrière regelmatig getest op verboden middelen om een eerlijke competitie te bevorderen.

Dopingcontroles in de Tour de France

Alle dopingcontroles kunnen in de Tour de France op elk moment van de drie weken durende koers uitgevoerd worden. Dopingcontroleurs kunnen bij de finish opduiken, maar net zo goed in de hotels van de renners, op de meest onmogelijke tijden. In elke etappe worden de gele trui en de etappewinnaar getest. Alle monsters worden naar het door het Wereldantidopingagentschap (Wada) geaccrediteerde antidopinglaboratorium in Lausanne, Zwitserland, gestuurd.

In de Tour de France 2024 werden er ongeveer 600 bloed- en urinemonsters verzameld. Kunnen renners voor de Tour de France dan hun gang gaan en doping gebruiken? Nee, om een zo gelijk mogelijk speelveld te garanderen zijn de dopingjagers ook in de maand voorafgaand aan de Tour de France zeer actief. In de maand voorafgaand aan de Tour de France worden ongeveer 400 tests buiten competitie uitgevoerd. De verzamelde monsters worden 10 jaar bewaard voor eventuele heranalyse.

Wat gebeurt er als je betrapt wordt?

Wordt een renner betrapt op doping dan volgt er in de meeste gevallen een schorsing. We hebben de dopingreglementen van de UCI er op nageslagen. Allereerst is de renner zelf verantwoordelijk voor de middelen die toegediend worden aan het lichaam. In feite kan een renner zich dus nooit verschuilen achter een ploegdokter. De renners zijn ook zelf verantwoordelijk voor het invullen van de whereabouts. Op basis van deze whereabouts weet een dopingcontroleur waar de renner zich bevindt en kan er een dopingcontrole plaatsvinden. Bij een dopingcontrole worden meerdere monsters afgenomen (een A- en een B-monster). Drie gemiste controles (de renner is dan niet op de plek waar hij zegt te zijn) staat gelijk aan een positieve test.

Wordt een renner betrapt op doping dan ontvangt de renner en de ploeg een brief van de dopingautoriteit, ook de UCI krijgt een brief waarin de overtreding bekend wordt gemaakt. De renner wordt voorlopig geschorst. Tijdens deze voorlopige schorsing kan een renner binnen 7 dagen aangeven dat het B-monster moet worden onderzocht. Als ook het B-monster positief is, dan volgt er een sanctie. Dat kan variëren van een waarschuwing tot vier jaar schorsing. Bij meerdere positieve dopingcontroles kunnen renners levenslang geschorst worden.

Tijdens een dopingschorsing mag een renner niet deelnemen aan wedstrijden, trainingen of activiteiten van de sportbond. Is een renner positief getest in een wedstrijd, dan wordt de renner geschrapt uit het klassement en moeten eventueel behaalde punten of verdiend prijzengeld worden ingeleverd.

Lees ook: Hier wil je nu heen om heerlijk te kunnen trainen