Zadelpijn bij vrouwen: veelvoorkomende klachten en hoe je ze voorkomt

Er zijn onderwerpen die zelfs in een groep vrouwelijke profrensters niet vaak ter tafel komen. Totdat het plots wél gebeurt. Tijdens een avondmaal met een aantal profs, gleed het gesprek razendsnel van energiegels naar iets wat velen liever stilhouden: zadelpijn. En dan niet zomaar een beetje ongemak, maar serieuze klachten.
 
‘Ik heb er elk seizoen wel een paar,’ biechtte een renster op. ‘Ik durf niet eens meer naar de gynaecoloog – ze schrikt zich rot van de zwelling daar beneden. Ik schaam me kapot.’ En toen volgden meer verhalen. Ingegroeide haren, schaamlippen die zo ernstig opgezwollen raakten dat een operatie overwogen werd. De tafel werd stiller, maar de herkenning was voelbaar.
 
We benaderde Andy Pruitt, expert op het gebied van bikefit en vrouwenspecifieke zadelproblemen, en adviseur van talloze World Tour-teams.
 
‘Vrouwen hebben áltijd al meer zadelproblemen gehad dan mannen, alleen werd er nauwelijks over gesproken,’ legt Pruitt uit. ‘Gelukkig zie je nu een generatie rensters die het gesprek wél durft te voeren. En hoe meer we weten, hoe beter we het kunnen oplossen. Want niemand hoeft in stilte te lijden.’
 
Hieronder: de meest voorkomende zadelproblemen bij vrouwen – en wat je eraan kunt doen.

Vaginitis – de veelvoorkomende boosdoener

Vaginale infecties, zoals schimmelinfecties, zijn niets nieuws voor vrouwen, maar fietssters lopen extra risico. De combinatie van zweten in nauwsluitende kleding en het langdurig dragen van een fietsbroek met zeem creëert een warme, vochtige omgeving waar schimmels dol op zijn, legt dr. Mary Jane Minkin van de Yale School of Medicine uit. Symptomen van een infectie zijn onder andere een veranderde geur, ongewone afscheiding, jeuk of branderigheid, vooral bij het plassen.
Om dit te voorkomen, is het cruciaal om je fietsbroek zo snel mogelijk na het rijden uit te trekken en het gebruik van zeep of wasverzachter rond de intieme zone te vermijden, omdat deze de pH-balans kunnen verstoren. Probiotische voedingsmiddelen zoals yoghurt of kefir kunnen helpen je natuurlijke weerstand te versterken. Mocht je toch een infectie oplopen, dan zijn vaginale capsules of crèmes vaak effectief. Als de klachten aanhouden, is het tijd om een arts in te schakelen.

Gevoelloosheid – geen enkele reden om te negeren

Volgens een studie uit de Journal of Sexual Medicine heeft 62 procent van de professionele vrouwelijke wielrenners recent last gehad van gevoelloosheid, tintelingen of pijn in het genitale gebied. Dat is volgens Pruitt 62 procent te veel. “Gevoelloosheid moet nooit normaal zijn,” stelt hij. Het is namelijk een teken dat zenuwen bekneld raken, en dat kan op lange termijn blijvende schade veroorzaken.
De oorzaak ligt vrijwel altijd bij je zadel, je positie op de fiets, of beide. Een verkeerd geplaatst perfect zadel doet evenveel kwaad als een slecht zadel dat wel goed staat. Daarom is een professionele bike fitting onmisbaar. Je gewicht moet op je zitbotten of het voorste deel van het bekken rusten, en zeker niet op zacht weefsel. Denk aan aanpassingen in je stuurhoogte, zadelpositie, reach en de zadelvorm. Alleen zo voorkom je dat gevoelloosheid je rit verpest.

Labiale hypertrofie – opgezwollen schaamlippen

Labiale hypertrofie, ofwel vergrote schaamlippen, ontstaat vaak door langdurige druk tijdens het fietsen. Door de druk raken lymfekanalen bekneld, wat zwelling veroorzaakt. Als die zwelling blijft aanhouden, ontstaat er een vicieuze cirkel van nóg meer druk en nóg meer zwelling. Ironisch genoeg kunnen zadels met uitsparingen, bedoeld om druk te verminderen, bij sommige vrouwen juist extra klachten geven. Vooral bij vrouwen met van nature grotere schaamlippen kan het zachte weefsel in zo’n uitsparing knel komen te zitten. Vrouwen merken dit vaak pas zodra ze na een pauze weer op de fiets willen stappen, maar dat simpelweg niet meer lukt door de zwelling. Het verminderen van de druk via een passende bike fitting is de eerste stap in de oplossing. Heb je al zwelling opgelopen, dan kun je de irritatie verlichten met koeling. Bijvoorbeeld met een met water gevulde en bevroren reisfles die je kort op de plek houdt. Het ziet er misschien wat vreemd uit, maar het werkt. Extra gevoeligheid of zwelling rondom de menstruatie is ook niet ongewoon, en kan zadelklachten tijdelijk verergeren. In dat geval kunnen deze 5 onmisbare tips om te blijven sporten tijdens je menstruatie je helpen om comfortabel te blijven fietsen in elke fase van je cyclus.

Urineweginfecties – de sluipmoordenaar

Net als vaginitis zijn urineweginfecties een veelvoorkomende klacht bij vrouwelijke fietsers. Doordat bacteriën zich gemakkelijk kunnen ophopen in de zeem van een fietsbroek en vervolgens richting de blaas trekken, loop je meer risico op een infectie. Symptomen zijn onder andere een voortdurende aandrang om te plassen, kleine hoeveelheden urine, branderig gevoel, en soms zelfs troebele of bloederige urine met een sterke geur. Om dit te voorkomen is het belangrijk om na het fietsen direct droge kleding aan te trekken en voldoende te drinken zodat je je blaas goed doorspoelt. Plassen wanneer je aandrang voelt, niet uitstellen dus. Als je gevoelig bent voor urineweginfecties kan cranberrysap helpen. Dit bevat stoffen die voorkomen dat bacteriën zich aan de blaaswand hechten. De wetenschap is hier nog niet unaniem over, maar sommige studies suggereren een positief effect.

Zadelpijn – de overkoepelende ellende

Zadelpijn is een verzamelnaam voor klachten als wrijving, ontstekingen, open wondjes en geïrriteerde haarzakjes. Het ontstaat wanneer huid continu onder druk staat of schuurt – iets wat bij lange ritten makkelijk gebeurt. De symptomen zijn meestal rode, gevoelige plekken, of ontstekingen die voelen als puistjes. Goede hygiëne en materiaalkeuze zijn cruciaal bij het voorkomen van deze klachten. Een goed passende fietsbroek, zoals een van onze favoriete fietsbroeken voor dames. Het liefst een broek met naadloze zeem en zonder ondergoed eronder, dit voorkomt onnodige wrijving. Chamois crème helpt ook: dit smeersel beperkt de wrijving tussen huid en zeem, en er zijn speciale varianten voor vrouwen die de pH-balans niet verstoren.
 
Wat betreft scheren: doe het zorgvuldig en zeker niet vlak voor een lange rit. Scheren verwijdert de natuurlijke bescherming van het schaamhaar, waardoor je huid kwetsbaarder wordt voor irritatie en infecties. Gebruik eventueel een antibacteriële crème na het scheren. Triatleten gebruiken vaak anti-schuur gels zoals Lanacane, die een beschermend laagje op de huid leggen. Voor kleine wondjes kun je crèmes gebruiken met aloë vera of tea tree oil. Kies daarbij altijd producten met een hoog percentage werkzame stof en zonder parfum of andere irriterende toevoegingen.
 
Zadelpijn en andere klachten horen niet bij fietsen. Er zijn oplossingen, maar het begint met erkenning. Praat erover. Vraag hulp. En neem je comfort serieus – niet alleen omdat het fijner rijdt, maar ook omdat je lichaam het waard is. Zoals Andy Pruitt het treffend zei: “Niemand hoeft te lijden in stilte.”

Vertaald van Bicyling US, door Emma Boogaard