Wat is er gebeurd met de Roubaix racefiets?

Al tijdens de vroege jaren experimenteerden renners al met hun fietsen voor Parijs-Roubaix, op zoek naar een comfortabelere rit over de kasseien. Hoewel aluminium velgen in de jaren 30 de houten velgen vervingen, bleven sommige renners tot in het volgende decennium nog met houten velgen rijden in Roubaix. De Italiaan Francesco Moser, drievoudig winnaar van de koers, zou zijn stuur in de jaren 70 met schuimstrips hebben omwikkeld. De Amerikaanse wielerlegende Greg LeMond was een van de eerste renners die begin jaren 90 een verende RockShox-voorvork gebruikte in Roubaix - een product dat LeMond's Franse teamgenoot Gilbert Duclos-Lassalle gebruikte voor zijn overwinningen in 1992 en 1993. In plaats van technische trucs experimenteerden sommige renners met de geometrie van de fiets. In de jaren 2000 gebruikten veel renners (vooral de kopmannen) op maat gemaakte frames voor Roubaix, met aanpassingen die meer stabiliteit en extra comfort boden.

In 2005 gebruikte de Belg Tom Boonen een op maat gemaakte Time-fiets met een langere wielbasis om daarmee zijn eerste van vier Parijs-Roubaix-overwinningen te behalen. Specialized introduceerde zijn Roubaix-model in 2004, de eerste commercieel beschikbare "endurance racefiets". De Roubaix gebruikte veel van de kenmerken van de op maat gemaakte fietsen die tijdens de gelijknamige koers werden gebruikt: een steilere en meer rechtopstaande geometrie, een frame dat bredere banden aankon en extra flexibiliteit voor meer comfort.

Deze aanpassingen en framegeometrieën hielpen niet alleen de gesponsorde professionals om de kasseien van Parijs-Roubaix te overleven, het waren ook kenmerken waar veel wielrenners die zichzelf niet als prof beschouwden, naar zochten. Wielrenners hadden fietsen nodig die geschikt waren voor verschillende soorten wegdek, niet alleen voor glad asfalt - en zo werd de endurance fiets geboren. Concurrenten volgden Specialized al snel en lanceerden racefietsen met vergelijkbare kenmerken. De Synapse van Cannondale, de Domane van Trek en de Defy van Giant zijn voorbeelden van endurance-modellen met Roubaix-roots.

Het midden van de jaren 2000 markeerde een andere belangrijke verschuiving voor de Roubaix-fietsen. Na de veringsexperimenten van de jaren 90 en de op maat gemaakte frames die daarna kwamen, zorgde het wijdverbreide gebruik van endurance-fietsen ervoor dat de vorm van de speciale Roubaix-fiets weer terugkeerde naar een traditionele racefiets-vorm. In plaats van extreme technologische oplossingen, zetten fabrikanten volledig in op het maximaliseren van de capaciteiten van het materiaal carbon. Deze fietsen - met een combinatie van sterke wielen, aangepaste geometrie, midden op het stuur gemonteerde extra remhendels, bredere banden met geheime bandenspanning en dubbele stuurlinten - waren de favoriete keuze voor een generatie Roubaix-renners.

We spoelen vooruit naar 2024, en de unieke fietsen voor Parijs-Roubaix zijn verdwenen. Mathieu van der Poel won de mannenkoers op een Canyon Aeroad; behalve de bredere banden, was de fiets vrijwel identiek aan de Aeroad die zijn Belgische teamgenoot Jasper Philipsen een maand eerder gebruikte om Milaan-San Remo te winnen. Evenzo won de Belgische wereldkampioene Lotte Kopecky de vrouwenwedstrijd op een onopvallende (voor Roubaix-begrippen) S-Works Tarmac SL8 - dezelfde fiets die ze het hele seizoen gebruikte. In minder dan 15 jaar is de Roubaix-fiets simpelweg verdwenen uit de koers die hem jarenlang had gevormd.

Tom Boonen

De verdwijning van de Roubaix-fiets gebeurde niet van de ene op de andere dag. In 2009 won Tom Boonen zijn derde Parijs-Roubaix op een Specialized Roubaix met een aangepaste geometrie die Boonens voorkeur voor een lange en lage pasvorm makkelijker maakte. Deze overwinning markeerde de eerste stap in de verdwijning van de Roubaix-fiets; het was tevens de laatste keer dat de winnaar traditionele aluminium velgen gebruikte. De volgende dominosteen viel namelijk in 2010, toen Boonens grote rivaal Fabian Cancellara als eerste won met een carbon wielset, de Zipp 303. Het volgende keerpunt kwam in 2015, toen de Duitser John Degenkolb als eerste de koers won met een elektronische groepset. Een jaar later won de Australiër Matt Hayman op een standaard aerobike, de Scott Foil. Op dat moment beschouwden renners aerobikes als te hard voor alles behalve sprintetappes in een grote ronde, laat staan voor een koers als Roubaix. Maar Hayman deed het.

© Getty Images

Fabian Cancellara was de eerste die P-R won met een carbon wielset.

Drie jaar later werd Philippe Gilbert de eerste die Parijs-Roubaix won met een fiets die was uitgerust met schijfremmen. De editie van 2021 zag de Italiaan Sonny Colbrelli als eerste winnaar op tubeless banden. Colbrelli reed ook op de aerobike van zijn team, de Merida Reacto, uitgerust met schijfremmen en elektronisch schakelen. Met andere woorden, het was de eerste keer in de moderne tijd dat Roubaix - de koers die lange tijd werd beschouwd als een van de grootste uitdagingen voor fietsmateriaal - werd gewonnen op een fiets die vrijwel identiek was aan de fiets die de rest van het seizoen gebruikt werd.

Wat is er gebeurd? Waarom is een categorie fietsen die evolueerde als reactie op een wedstrijd die bekend staat om het slopen van frames, het breken van wielen en het vernietigen van de ambities van kampioenen, gewoon verdwenen? Ik nam contact op met de product teams van Trek, Specialized en Cannondale om het uit te zoeken. Alle drie leveren ze fietsen aan de mannen- en vrouwenteams die dit jaar in Parijs-Roubaix zullen rijden. Ze hebben in het verleden ook fietsen geleverd aan voormalige Parijs-Roubaix-winnaars, waarvan sommigen meervoudig. De merken wezen allemaal op de acceptatie van schijfremmen als de belangrijkste technologische verschuiving die racefietsen de veelzijdigheid en capaciteit geven om de eisen van Roubaix aan te kunnen. Schijfremmen verminderen de ruimtebeperking (meestal maximaal 28 mm breedte) van traditionele velgremmen en ze stelden frame-ingenieurs in staat om fietsen te ontwerpen met voldoende ruimte voor bredere banden. Zelfs racefietsen die puur voor wegprestaties en snelheid waren ontwikkeld - zoals de Trek Madone, Specialized Tarmac, Cervélo S5 en Cannondale SuperSix Evo - kunnen nu zonder problemen banden tot wel 32 mm aan.

© Specialized

Bredere banden kunnen nu makkelijker in een frame.

De extra ruimte maakt het mogelijk om steeds bredere velgen en banden op racefietsen te plaatsen. Ruim vijf jaar geleden reden renners in Roubaix nog met banden van 28 mm (in de meeste andere koersen 23 mm of soms 25 mm). Maar in 2023 waren de smalste banden van de mannen op het podium 30 mm, met Van der Poel die ook dat jaar de overwinning behaalde op 32 mm brede banden. Het is moeilijk om het verbeterde comfort te meten wat het extra volume van een band biedt, maar de merken noemen bredere banden als de belangrijkste reden voor het verdwijnen van meer traditionele Roubaix-trucs zoals een dubbel stuurlint.

Koers vanaf de start

Jonathan Geran, Global Director of Sports Marketing bij Cannondale, vertelde dat ‘de extra ruimte voor brede banden een gamechanger is geweest. De renners zijn heel blij dat ze hun normale fietsen kunnen gebruiken. Ze hoeven zich zo geen zorgen meer te maken over problemen met hun positie. En het is ook veel makkelijker voor de mechaniekers.’ Een andere belangrijke factor in de verdwijning van Roubaix-specifieke fietsen is hoe teams en renners Parijs-Roubaix nu rijden. ‘Er was voorheen altijd een vroege ontsnapping en het peloton reed de eerste uren dan rustig en haalde de kopgroep net na Arenberg terug,’ merkte Jordan Roessingh, directeur racefietsen bij Trek, op. ‘Nu koersen ze vrijwel meteen vanaf de start, met waaiers en aanvallen van favorieten die al ver voor Arenberg plaatsvinden.’

Het is moeilijk om precies te zeggen waarom de mannenkoers nu zoveel agressiever van start gaat, maar er zijn een paar mogelijke redenen. Sinds 2016 wordt de mannenkoers van start tot finish live uitgezonden, wat meer renners verleidt om vroeg aan te vallen en zo te proberen om zichzelf en hun team in de schijnwerpers te zetten. Na de annulering van de 2020-editie door corona is de snelheid van de koers alleen maar toegenomen. De edities van 2022, 2023 en 2024 waren de drie snelste Parijs-Roubaix edities ooit, met een bizarre gemiddelde snelheid van 47,8 km/u voor Van der Poel in 2024.

Hogere snelheid

Het steeds hoger wordende tempo, gecombineerd met de meer aanvallende stijl in de eerste fase van de wedstrijd (waar geen kasseien zijn), zorgt ervoor dat aerodynamica een grotere rol speelt in de prestaties van de renners dan voorheen. De snelheid heeft ervoor gezorgd dat teams aerodynamisch geoptimaliseerde (of volledige aero) fietsen van hun fietsmerken verkozen boven meer comfortabele endurance-modellen. Het mannenteam van Lidl-Trek koos voor de aerobike Madone (waar een 32 mm band in past), ondanks dat ze ook de beschikking hadden over de Domane, de meer comfortabele racefiets van Trek. Volgens Roessingh had dit alles te maken met de berekeningen over hoeveel efficiënter de Madone zou zijn bij die snelheid over zo'n lange afstand. Interessant is dat het vrouwenwielerteam van Lidl-Trek wel koos voor de Domane. Roessingh legde uit dat de vrouwenkoers 111 kilometer korter is dan de mannenkoers. ‘Omdat de vrouwen eerder op de kasseien komen in hun koers, en deze secties een groter percentage uitmaken van het totale aantal kilometers die ze afleggen, koos het vrouwenteam wel voor de Domane,' zei hij. ‘Dat zou echter in de toekomst best kunnen veranderen, als de vrouwenwedstrijd zich op dezelfde manier ontwikkelt als de mannen,' voegde hij eraan toe.

© Getty Images

Ellen van Dijk van Lidl-Trek reed vorig jaar op de Domane endurance fiets, maar kiest dit jaar wellicht voor de meer aero Madone.

Ondertussen koos ook het merendeel van de renners van de door Specialized gesponsorde teams Soudal Quick-Step en Bora-Hansgrohe niet langer voor het Roubaix-endurancemodel van het merk. Stewart Thompson, Road and Gravel Category Leader bij Specialized, legde uit dat ze in 2023 nog wel voor de Roubaix kozen, omdat de Tarmac SL7 (destijds de reguliere fiets van de Specialized-teams) simpelweg te stijf was, en de meeste renners de voorkeur gaven aan het comfort van het Roubaix-model, ondanks het aerodynamische nadeel. In 2024 hadden de renners echter de beschikking over de nieuwe Tarmac SL8 van Specialized, met meer ruimte voor brede banden en daarmee comfort. Ze kozen allemaal voor dat model, óók dames als Lorena Wiebes en latere winnares Lotte Kopecky. 

De dagen dat profrenners Parijs-Roubaix op speciale fietsen rijden, liggen waarschijnlijk achter ons, maar dat geldt ook voor de dagen dat high-end racefietsen comfort niet meenemen als een belangrijke maatstaf voor de prestaties van de renner. Specialized zelf is niet van plan om de Roubaix binnenkort een nieuwe naam te geven, ook al zal de fiets waarschijnlijk veel minder gebruikt worden in de gelijknamige keors. ‘De huidige versie van de Roubaix is meer capabel dan ooit,’ zei Thompson. ‘We zien de Roubaix als de racefiets voor gravelaars of misschien wel de perfecte fiets voor het rijden van gravelevenementen op wat lichter gravel.’ Gravel zoals we dat kennen in Nederland. 

Naarmate standaard racefietsen sterk genoeg worden om Parijs-Roubaix aan te kunnen, worden ze ook beter geschikt voor de eisen van een dagelijkse rit - en dit komt alle wielrenners ten goede, niet alleen professionele renners. Een set van 32 mm banden kan een keiharde racefiets omtoveren in een comfortabele fiets voor lange ritten. Als iemand die zowel houdt van het technische aspect van fietsen, als het klassieke uiterlijk van 32-spaaks wielen op een moderne racefiets, ben ik oprecht verdrietig dat het tijdperk van de speciale Roubaix-fiets achter ons ligt. Maar het is een bewijs van hoe geweldig moderne fietsen zijn geworden, want het enige dat nodig is om een Tour de France-fiets om te bouwen naar een kasseienmachine, is niet meer dan een simpele bandenwissel.