5 mythes over je immuunsysteem: Hoe blijf je echt gezond?

Snelle ‘boosts’ bestaan niet: gezondheid bouw je op, elke dag opnieuw.

Al jaren wordt gedacht dat een paar vitamine C-tabletten of een kruidenkuur het immuunsysteem een flinke “boost” kunnen geven. Maar de wetenschap laat iets anders zien: er bestaan geen snelle wondermiddelen. Gezondheid draait om langdurige gewoontes – van voldoende slaap en gezonde voeding tot sterke sociale banden en emotioneel evenwicht.

Het immuunsysteem is meer dan witte bloedcellen

Onderzoekers weten inmiddels dat het immuunsysteem niet alleen bestaat uit witte bloedcellen, de thymus, milt of lymfeklieren. Het is een complex netwerk van organen en processen, waarvan zo’n 60 procent in de darmen huist. Dat maakt de spijsvertering een sleutelspeler in de afweer van het lichaam.

Studies tonen zelfs aan dat het immuunsysteem een rol speelt bij tal van “lifestyleziekten” – van hart- en vaatziekten tot Alzheimer. En mensen die gezond oud worden, zoals honderdjarigen, blijken een bijzonder flexibel en goed functionerend immuunsysteem te hebben dat zich goed aanpast aan tegenslagen.

Mythe 1: Je kunt je immuunsysteem “boosten”

De waarheid: Een sterk immuunsysteem bouw je op met dagelijkse gewoontes.

Het immuunsysteem bestaat uit twee delen: een aangeboren afweer (de eerste verdedigingslinie, zoals huid, slijm en maagzuur) en een adaptief systeem dat leert reageren op virussen, bacteriën en vaccins. Dat adaptieve systeem past zich voortdurend aan – alsof het zichzelf elke drie maanden vernieuwt.

Wie wil dat dit systeem goed blijft werken, doet er goed aan om suiker, gefrituurd eten en stress te beperken, en juist te kiezen voor slaap, gevarieerd eten, plezier in het leven en sociale verbindingen. Dat proces kost tijd – het is geen “overnight fix”.

Mythe 2: Gezond eten en sporten voorkomt dat je ziek wordt

De waarheid: Ziekte is soms juist een signaal om gas terug te nemen.

Zelfs de gezondste levensstijl garandeert niet dat iemand nooit ziek wordt. Verkoudheden of griep zijn soms gewoon signalen dat het lichaam rust nodig heeft. Herstel, voldoende slaap en voedingsstoffen zoals vitamine A en zink helpen de afweer zijn werk te doen.

Fietsers ademen buiten vaak meer pollen in dan mensen die binnen zitten, wat allergische reacties kan versterken. Dat betekent niet dat binnenblijven gezonder is – wel dat het lichaam soms een handje geholpen moet worden, bijvoorbeeld met medicatie of extra rust.

Mythe 3: Meer trainen is altijd beter

De waarheid: Overtraining maakt juist vatbaarder voor ziekte.

Beweging is goed voor het immuunsysteem, maar té intensief trainen kan juist averechts werken. Wie langdurig zwaar traint of onvoldoende herstelt, kan het afweersysteem tijdelijk onder druk zetten.

Onderzoek laat zien dat vooral tijdens zware trainingsperiodes of wedstrijden – zoals marathons of lange toertochten – het risico op infecties toeneemt. Voldoende koolhydraten, rust en plantaardige voeding helpen dat risico beperken.

Een gezond immuunsysteem vraagt dus om balans: intensieve trainingen afwisselen met herstel, goed eten en luisteren naar signalen van vermoeidheid.

Mythe 4: Je darmen hebben niets te maken met je immuunsysteem

De waarheid: De darm is hét centrum van je afweer.

Het spijsverteringskanaal bepaalt voor een groot deel hoe het lichaam reageert op voeding en invloeden van buitenaf. Antibiotica kunnen de darmflora verstoren, terwijl gefermenteerde producten zoals kimchi, kefir en zuurkool helpen om die balans te herstellen.

Onderzoek wijst uit dat voeding één van de belangrijkste factoren is voor een gezonde darmflora – en dus voor het immuunsysteem. Een mediterrane eetstijl met veel groenten, olijfolie, noten en vezels ondersteunt dat, terwijl ultrabewerkte voeding en suikers het tegenovergestelde effect hebben.

Mythe 5: Emoties hebben geen invloed op je afweer

De waarheid: Liefde, verbinding en vriendschap zijn pure immuunkracht.

Negatieve emoties zoals stress, angst en eenzaamheid activeren het immuunsysteem alsof het wordt aangevallen. Positieve emoties en sociale verbinding doen precies het tegenovergestelde: ze brengen het systeem tot rust en zorgen voor veerkracht.

Mensen met hechte sociale banden leven aantoonbaar langer en gezonder. Een gezamenlijke fietstocht, een kop koffie na de rit of gewoon een goed gesprek met vrienden – het zijn misschien wel de krachtigste “supplementen” die er zijn.

Conclusie

Er bestaan geen snelle manieren om het immuunsysteem te “boosten”. Wat wel werkt, is een consistente, evenwichtige levensstijl: gezond eten, goed slapen, niet te hard trainen, genieten van buiten zijn én tijd maken voor mensen die belangrijk zijn. Gezondheid is geen sprint, maar een levenslange rit.

Dit artikel verscheen eerder op Bicycling.com door Donna Raskin.