In het kielzog van de motor: de fascinerende wereld van het stayeren

De geur van benzine, het gebrom van de zware motor, en vlak daarachter een renner die tot het uiterste gaat. Stayeren is wielrennen achter een grote motor en een van de oudste én meest spectaculaire disciplines van de baan. Een spel van millimeters, vertrouwen en pure snelheid.

Een erfenis van de wielerbaan

Stayeren ontstond aan het einde van de 19e eeuw, toen renners ontdekten dat ze in het kielzog van een motor veel hogere snelheden konden halen. Wat begon als een experiment groeide uit tot een vaste discipline op de houten wielerbanen van Parijs, Berlijn en Amsterdam. De grote kampioenen van toen, mannen als Piet Dickentman en Constant Huret, werden ware volkshelden.

Millimeters van het achterwiel

Een moderne stayerwedstrijd is een indrukwekkend schouwspel. De gangmaker op de zware motor bepaalt het tempo, vaak oplopend tot boven de 90 kilometer per uur, terwijl de renner op een speciaal afgestelde fiets letterlijk in zijn kielzog hangt. De afstand tussen de motor en het voorwiel van de renner: niet meer dan een paar handbreedtes. “Je moet je volledig overgeven,” vertelt stayer Reinier Honig. “Wat stayeren zo mooi maakt is de combinatie tussen snelheid en tactiek. De gangmaker moet goed aanvoelen wat de renner kan en de koers daar op afstemmen.”

© Rob Duin

Reinier Honig achter de grote motor

Een unieke samenwerking

Stayeren is een teamsport in zijn meest pure vorm. De renner en de gangmaker communiceren met handgebaren en instinct. De motor houdt de luchtweerstand weg, terwijl de renner profiteert van de slipstream . Maar ook constant moet balanceren tussen snelheid, kracht en angst. De fietsen zijn speciaal ontworpen: lange achtervorken, klein voorwiel, en een vaste versnelling. Alles om zo stabiel mogelijk achter de motor te blijven.

Waar kun je nog stayeren?

In Nederland is het Sportpaleis Alkmaar dé plek waar de kunst van het stayeren nog tot leven komt. Op de houten baan van Alkmaar worden regelmatig trainingen en wedstrijden georganiseerd, vaak in samenwerking met ervaren gangmakers. Renners kunnen hier, onder begeleiding, leren rijden achter de zware motoren en ervaren hoe het voelt om met snelheden van boven de negentig kilometer per uur millimeters achter een gangmaker te rijden. De sfeer is er gemoedelijk, maar de discipline blijft intens: stayeren vraagt om vertrouwen, precisie en lef. Daarmee vormt Alkmaar een zeldzaam toevluchtsoord voor wielrenners die deze klassieke, bijna mythische vorm van baanwielrennen willen blijven beoefenen.

Tussen traditie en toekomst

Hoewel stayeren tegenwoordig een niche is binnen de wielersport, leeft de passie voort in landen als Duitsland, Nederland en Zwitserland. Tijdens evenementen als de Zesdaagse van Rotterdam of de Stayer Cup komt de discipline opnieuw tot leven, met renners die het publiek laten genieten van snelheid en spektakel.

In een tijd waarin wielrennen steeds technischer wordt, herinnert het stayeren ons eraan waar het allemaal begon: mens en machine, in perfecte harmonie. In het kielzog van de motor, op de grens van wat fysiek en mentaal mogelijk is.