De ingrediënten van de Race zijn overzichtelijk en misschien daarom wel zo aantrekkelijk voor liefhebbers. Je fietst een kilometer of vierduizend van het ene punt in Europa naar het andere punt in Europa en voor de rest mag je het zelf helemaal uitzoeken. Matthijs Ligt (vier keer deelnemer) en Chantal Coolsma (een keer) vertellen er gepassioneerd over.

‘Ik heb altijd vrij intensief hardgelopen. En ik was op zoek naar een sportieve uitdaging,’ legt Matthijs Ligt zijn keuze voor de Transcontinental Race (TCR) uit. Dus toen hij in 2013 over deze race op internet las, kocht hij wat bikepacking-tassen en ging experimenteren met tripjes in Engeland en Frankrijk. Dat beviel prima. Ligt vindt het vooral een kwestie van doen. ’Het is een mentaal spelletje waarop je je vooral in je hoofd moet voorbereiden. Je moet vooraf begrijpen dat het een zware fysieke inspanning gaat worden, die zwaarder is dan je ooit zal trainen.’

De eerste keer fietste hij vooral mee om de race te voltooien, maar daarna ging hij harder trainen om echt in de top 10 te finishen. ‘Mentaal is het de grootste uitdaging om altijd de focus te houden, ook als je ergens in the middle of nowhere rijdt, moet je tempo houden. Als je zestien tot twintig uur op de fiets zit, is het belangrijk dat je blijft nadenken over eten en rust. Je kunt je trouwens goed voorbereiden, toch moet je de mentale flexibiliteit hebben om ermee om te gaan als dingen even anders lopen.’

Chantal Coolsma begon eind 2013 met wielrennen. Het idee was om een paar keer per week een uurtje te fietsen, maar dat liep een beetje uit de hand. ‘Ik dacht: als ik 100 kilometer kan fietsen, moet 150 kilometer ook lukken.’ Op een dag adviseerde iemand het lange afstandsfietsen en vanaf 2015 werd de deelname aan de TCR twee jaar later een doel. Ze deed in 2016 een meerdaagse tocht met bagage op de fiets. ‘Die tocht ging over de Mont Ventoux en dan leer je dat je niet te veel spullen moet meenemen. Het is ook belangrijk om ’s nachts te leren rijden en dat vind ik trouwens heel lekker.’ Verder reed ze in het voorjaar elke dag haar ritjes en toen was het grote moment vorig jaar opeens daar.

Slaaptekort

‘Ik volgde die race al jaren en dan sta je opeens tussen al die mensen die je kent van internet. Tijdens het geneutraliseerde gedeelte reed ik naast Emily Chappell, voor mij een voorbeeld en dat zei ik dan ook tegen haar. Haar reactie? 'Nu ben je ook een voorbeeld voor anderen.’

Wat vond ze echt zwaar tijdens de race? ‘De hitte. In Italië was het veertig graden, weermensen hadden gezegd: blijf lekker binnen. De vermoeidheid gaat dan extra tellen.’ Ze pakte om de dag een hotelletje. ‘Na een paar dagen wordt het zwaar als je met slaaptekort rondrijdt. Bij het eerste checkpoint wilde ik dan ook opgeven, maar toen ik Emily daar tegenkwam, zei ze: 'Pak even een hotel.' Daarna ging het wel weer.’

Coolsma heeft de race zelfs helemaal uitgereden. Bij de eerste twee checkpoints kwam ze nog op tijd, maar de finishplek was al twee dagen dicht. Je krijgt dan geen plek in het klassement, maar wordt toch geregistreerd als finisher. ‘Daar deed ik het allemaal voor.’

De versie van 2017 was trouwens sowieso bijzonder, want na een auto-ongeluk in België overleed een van de deelnemers. ‘Frank Simons kende ik van het lange afstandsfietsen,’ zegt Coolsma. ‘Ik was met hem op donderdag met de trein naar Brussel gereisd, we hebben nog zitten kletsen. Toen ik het hoorde reed ik in Luxemburg, gooide mijn fiets neer en ben in het gras gaan zitten om na te denken of ik nog door zou rijden. Mijn conclusie was: ik rijd voor hem door tot checkpoint 1 en later kwam het bericht dat zijn familie zei: we willen graag dat de race doorgaat, dus toen ben ik ook verder gereden.’

Ook Ligt had het niet gemakkelijk toen de sms van de organisatie met de mededeling binnenkwam. Zeker omdat het niet zijn eerste ervaring met de dood was. TCR-bedenker en organisator Mike Hall overleed tijdens de Indian Pacific Wheel Race in Australië, waar Ligt eerder dat jaar een van de deelnemers was. ‘Het is een heftig jaar geweest.’ Hij brak zijn race dan ook af na het eerste controlepunt. ‘Als zoiets twee keer in een jaar gebeurt dan ben ik mijn plezier kwijt.

Natuurlijk bespreek je dat ook met je familie. Mensen hebben het idee dat je keihard fietst zoals de profs, maar met 30,32 kilometer per uur is je hartslag relatief laag. Dat vooroordeel kan je dan wegnemen.’ Maar toch. Dagen achter elkaar fietsen door weer en wind, in totaal een kilometer of 3500 tot 4000 op de openbare weg. Coolsma: ‘Mijn moeder snapt het helemaal niet. Die zegt: je bent toch geen professional?’

Extreme pech heeft Ligt zelf nog niet meegemaakt, maar hij kan zich de extreme warmte in de Balkan herinneren tijdens een eerdere editie. ‘Door de hitte en het slaaptekort kan je dan niet zo ver komen als je wilt. Dan komen er bovendien allerlei emoties naar boven die het lastiger maken om rationele beslissingen te nemen en dat is een enorme uitdaging.’ Hoe werkt dat? Komen die emoties eerder als je moe bent? ‘Ja, tijdens zo’n race ga je iedere denkbare emotie ervaren omdat het zo zwaar is.’

Overlevingsmodus

Snapt hij zelf waarom hij het zo mooi vindt om mee te doen? ‘Ik wil mezelf uitdagen en in deze race kom ik in situaties die ik nooit meemaak en waarbij je helemaal op jezelf bent aangewezen.’ Het is dus ook een metafoor voor het echte leven? ‘Zeker, het is voor mij een manier om verdieping en groei te vinden. Je komt op een gegeven moment in zo’n overlevingsmodus en dat ga je uiteindelijk lekker vinden.’ Je stapt even uit het normale leven en komt op een plek terecht waar de wetten anders zijn. ‘Tijdens mijn tweede Transcontinental Race was ik in Sestrière en toen vroeg een journalist aan mij: 'Weten jullie welke dag het is?' Ik had geen idee. Het is enorm afzien, maar doordat je met die omstandigheden kan omgaan, wordt het normale leven een stuk makkelijker. Je gaat de situatie accepteren en neemt van daaruit een beslissing. Je laat het idee van een maakbaar leven een beetje los. Je komt eigenschappen van jezelf tegen die je in je comfortabele leventje niet tegenkomt.’

Coolsma ziet de race als een soortgelijke uitdaging. ‘Ik wil graag weten hoe ik me ga gedragen als ik ver buiten mijn comfortzone stap.’ Ze heeft bijvoorbeeld extreem emotionele momenten meegemaakt. ‘In Slowakije zat ik op een gegeven moment in een weiland te huilen. Je bent moe en voelt je vooral helemaal alleen. Mensen thuis sturen dan wel berichtjes, maar zij voelen toch niet wat jij voelt. Ik moest nog 35 kilometer naar checkpoint 3 en dan zeggen ze: ‘Nog maar 35 kilometer’. Maar als je dan 20 kilometer moet klimmen is het wel een eind.’ Zijn die momenten ook leerzaam? ‘Ja, ik weet dat ik het mentaal aankan. Vanaf checkpoint 2 ging het wel lekker eigenlijk.’

Dit jaar slaat ze even over, maar in 2019 wil ze kijken of ze haar tijd kan verbeteren, want de ervaring was uniek. ‘Je maakt geweldige dingen mee. In Roemenië moest ik wat paracetamol hebben, maar ik kon niet met euro’s betalen en ook niet pinnen. Toen die apothekersmevrouw mijn fiets zag staan, zei ze: 'You take it, you come with bicycle so we are friends.' Datzelfde had ze toen ze Griekenland in reed en zin had in gyros. ‘Maar ik kwam nergens een restaurantje tegen. Op een gegeven moment werd ik uitgenodigd door een Griekse familie om te blijven eten. Het was ook een Griekse feestdag, dat zijn toch bijzondere ontmoetingen.’ Het leuke vindt ze ook dat TCR-watchers de race via gps echt in de gaten houden. ‘Ik reed ergens in Italië en hoorde opeens mijn naam roepen tussen de muziek op mijn oordoppen door. Op een gegeven moment kwam er een klein autootje naast me rijden met de vraag: 'Are you Chantaaaal?’ 

Het enige wat tijdens de Transcontinental Race vaststaat zijn de start en de finish en de tussengelegen checkpoints. De basisregel is dat er geen hulp van buitenaf geaccepteerd mag worden. Het staat de deelnemers vrij om eigen keuzes te maken over route, overnachten en snelheid. Of je ’s avonds in een hotel slaapt of in een bushalte, is aan de deelnemer zelf. Alles wat je nodig hebt, moet je zelf meenemen op de fiets of mag je onderweg kopen. Hulp van familie, vrienden of andere racers is verboden.

De eerste race ging in 2013 van London naar Istanbul en kwam neer op 3200 kilometer fietsen. Winnaar Richard Dunnett legde de race af in 7 dagen en 14 uur (terwijl de meeste deelnemers ongeveer veertien dagen over de race doen). De versie van 2017 ging over 4000 kilometer van het Belgische Geraardsbergen naar Meteora in Griekenland. In 2016 wilde er duizend mensen meedoen aan de race, maar er waren maar 350 startbewijzen.

Dit artikel verscheen eerder in ons magazine. Lees je zulke stukken liever van papier of wil je er niet te lang op wachten? Sluit dan hier je abonnement af.

Tekst: Bas Hakker
Fotografie: Camille McMillan