Mountainbiken is tof én hot. Net als in de hardloopwereld - waar de trailrun aan populariteit wint - zie je onder de fietsers een tendens van 'terug naar de natuur'. Er worden steeds meer gravel- en mountainbikes verkocht en waar je vroeger in de winter je alleen moest zien te vermaken kun je nu bijna elk weekend kiezen uit wel 15 verschillende offroad tochten.
Terug naar de natuur gaat wel makkelijker met de nodige techniek in handen en onder de kont. Daarom testten we voordat het mtb-seizoen echt losbarst de nieuwe M9100 XTR-groep van Shimano. Deze nieuwe top-groep uit het MTB-gamma van Shimano werd in mei 2018 gepresenteerd en siert veel van de allertofste (en duurste, dat wel) mountainbikes voor 2019. Voor de test trokken we een weekend naar Limburg tijdens de Mergel Heuvelland 2-daagse.
Nieuw nieuw nieuw!
We trappen af met wat technische toeters en bellen, want als de Japanse vernuftelingen een compleet vernieuwde 12-speed groep maken, moeten we de techniek induiken. We zullen niet elk detail voor je uitpluizen, maar we pakken er de belangrijkste zaken uit. Wil je liever al het technische geneuzel overslaan? Scroll dan naar beneden voor ons oordeel.
Shifters, remmen en derailleurs
De remmen van de nieuwe XTR M9100-groep zijn een stukje ranker geworden. Een smalle bevestigingsring wordt op het stuur gemonteerd waarbij je voor de shifter de mogelijkheid hebt om met het zogenaamde I Spec systeem de gehele shifter bijna 1,5 centimeter heen en weer te schuiven ten opzichte van je rem en handvat. Dit om hem de juiste afstand tot je hand en vingers te geven. Om bij het inknijpen van de remhendel voldoende tegenkracht te geven op de hefboom is er een klein 'steuntje' gemaakt dat tegen het stuur steunt zodat de rem als geheel sterk en stevig aanvoelt. Daarnaast kun je de hendel natuurlijk (60 graden) kantelen om hem optimaal voor jouw handen en fietshouding af te stellen.
De remklauwen van de XTR-groep zijn nagenoeg gelijk aan die van de Dura-Ace-groep voor de weg. Dus aluminium behuizing, keramische zuigers en dezelfde remblokken. Overigens zijn de remklauwen in twee varianten verkrijgbaar. De cross country-versie met aan weerskant één zuiger en de enduro-klauwen met aan beide kanten twee zuigers voor het extreme werk.
Schakelen deden wij alleen met rechts. Want de 1 x 12 (12!) cassette in 10-51 (of 10-46 als je zou willen) heeft een bereik van heb-ik-jou-daar. Er is geen voorderrailleur meer nodig en ook de schifter links is dus verleden tijd. Verstokte 'dubbelrijders' worden overigens nog wel voorzien van de mogelijkheid om tóch met een dubbel te rijden. Voor hen is er wel een voorderailleur en een schifter beschikbaar.
De achterderailleur is beschikbaar in drie uitvoeringen. Dit maakt de aanschaf misschien wat ingewikkelder, maar aan de andere kant weten mensen die in dit segment iets kopen, vaak dondersgoed hoe ze het hebben willen. Het gaat bij de verschillende uitvoeringen vooral om de lengte van de kooi. De GS-variant (de kortste) is geschikt voor de 10-45 cassette in gebruik voor zowel 11- als 12-speed. De korte kooi is wat geschikter voor de agressievelingen onder ons omdat hij simpelweg wat minder ver naar beneden uitsteekt. De SGS-varaint koop je voor als je de 10-51 cassette wil gebruiken. De laatste optie is de M9120 achterderailleur. Deze neem je als je de XTR-groep als dubbel met een 10-45 cassette wil rijden.
De achterderailleur is verder vernieuwd met derailleurwieltjes van 13 in plaats van 11 tanden. Door het gebruik van meer tandjes wordt soepeler rollen en iets minder slijtage bewerkstelligd.
1 x 12
Ook Shimano heeft net als veel andere merken de stap naar 12-speed gemaakt. Daarvoor waren flink wat aanpassingen nodig. De ketting wordt smaller, de kransen moeten smaller en de achternaaf moest drastisch worden aangepast. Helemaal omdat deze ook geschikt gemaakt moest worden voor het rijden met 11-speed.
De naaf is in zijn geheel vernieuwd omdat een kettingblaadje van 10 tandjes in combinatie met de 12-cassette en voor Shimano niet-bestaande optie was. De body is voorzien van kleine gleufjes die precies ingrijpen op de riggeltjes die aan de binnenkant van het kransje zijn gemaakt. Het ziet er compleet anders uit in vergelijking met een 'gewone' HG-Body. Dit nieuwe systeem heet Micro-Spline. Doordat er veel meer groeven in de body zitten die de kracht van de kransjes (aan de binnenzijde van het kransje) beter verdelen, kon de body gemaakt worden van aluminium. Alles voor het gewicht mensen!
Verder zijn de naven voorzien van de zogenaamde Scylence technologie. De naam zegt het al... je hoort niets bij het freewheelen. Het freewheel is op een andere manier geconstrueerd waardoor de (voor veel mensen geliefde) ratel niet meer hoorbaar is. Door het nieuwe ontwerp grijpt de cassettebody wel veel eerder aan dan bij de body's waarvan het binnenwerk voorzien is van gangbare drie palletje. Hiermee kun je dus sneller accellereren omdat de body eerder aangrijpt. Wij vonden de stilte in de afdalingen wel erg prettig. Over de stenen naar beneden knallen maakt immers genoeg geluid en waar de ondergrond meer effen is, klinkt het geluid van de stilte alleen maar mooier. (Harry Mulisch zou trots op ons zijn.)
De cassette die dus geleverd wordt in 10-45 of 10-51 tandjes is opgebouwd uit drie verschillende materialen. Staal voor de kleinste vier, titanium voor de middelste vijf en aluminium voor de grootste drie. Deze combinatie van metalen geeft hardheid op de tanden die je het meest gebruikt en lichtheid van de grote tanden die doorgaans wat minder worden gebruikt. Een ideale combi dus.
Schakelgenot
We kunnen hier in feite kort over zijn. Het schakelen werkt subliem! Natuurlijk loopt er niets aan, geen geratel in de uiterste standen want we reden immers zonder voorderailleur. In klimmetjes waarop je soms stapvoets rijdt (of erger nog) wipt de derailleur de ketting elegant en soepel naar een groter of kleiner blad. Je voelt de overgang nauwelijks plaatsvinden. Dit zelfs bij vol kracht zetten. En waarbij we van te voren huiverig waren voor de enorme stappen tussen de kransen - van 39 naar 45 en van 45 naar 51 - waren we achteraf juist blij verrast. De extra verlichting van een lichtere krans in een zware klim wordt je met één druk op de knop gegeven. Een deftig staaltje ingenieurswerk als je het ons vraagt.
Het schakelgenot komt ook mede doordat de shifters zijn voorzien van een klein stukje geribbeld rubber voor je duim en wijsvinger. Goede grip dus op alle terreinen. Zowel het hendeltje voor op- als afschakelen is goed bereikbaar met je duim. In de praktijk zullen mensen vaker afschakelen met de wijsvinger, maar voor wie wil is het mogelijk. Daarbij kun je zowel in het op- of afschakelen ook gebruik maken van de functie waarbij je in één keer meerder tanden tegelijk overbrugt. Niet voor niets heet dit Rapidfire. Waar dit bij sommige schakelgroepen nogal eens tot verrassingen kan leiden, voelt dit bij de XTR-groep erg voorspelbaar en duidelijk aan.
Hollen en stilstaan
Normaal gesproken gebruik je 'hollen en stilstaan' niet in positieve zin, maar hier willen we die betekenis er toch aan geven. Hollen in de zin van dat alles aan deze groep en set-up ontzettend snel aanvoelt. Alles werkt direct en binnen een fractie van een seconde. Het snelle aangrijpen van de Micro Spline naaf is lekker in de snel wisselende ondergronden en als heuveltjes zich in rap tempo opvolgen.
Stilstaan spreekt voor zich en gaat natuurlijk over de remmen. Het enige waar een azijnpisser iets van zou kunnen vinden is dat je de remhedel een tikkeltje ver moet inknijpen voor hij aangrijpt. Aan de andere kant vonden wij dit juist wel prettig. Je kunt de vingers (meestal alleen de wijsvinger en in extreme gevallen ook de middelvinger) rustig op de remhendel laten liggen tijdens het fietsen zonder dat je per ongeluk remt.
Fantastisch aan de remmen is dat ze super voorspelbaar aanvoelen. Ze grijpen in de totale slag van de remhendel steeds op hetzelfde punt aan, ze remmen als een dolle, maken geen herrie en voelen ontzettend goed doseerbaar en controleerbaar. Je voelt een duidelijk einde tot waar je je rem kunt inknijpen. Geen sponzig gedoe. Echt niets op aan te merken!
Het vervolg
Over de duurzaamheid van de groep, de seals, de lagers en de slijtvastheid van de kransjes kunnen we niets melden. We hebben er simpelweg niet lang genoeg op gereden. Om daar verandering in aan te brengen bouwen we in de aankomende maanden een mountainbike op met XTR M9100 voor deelname aan de helletocht der helletochten: Drenthe 200. De tocht waarbij je na één keer deelnemen ketting, cassette en detailleurwieltjes moet vervangen en al je lagers aan een serieuze hoeveelheid liefde toe zijn. Wordt vervolgd dus.
Voor wie echt alles wil weten: Check de website van Shimano XTR.
Tekst: Thomas Zijlma
Foto: Irmo Keijzer
