Laten we beginnen om de volgende mythe naar het rijk der fabelen te verwijzen: fietsen veroorzaakt geen erectiestoornissen.
In een onderzoek onder meer dan 5.282 mannelijke fietsers in de leeftijd van 16 tot 88 jaar, dat in juli 2014 gepubliceerd werd in het Journal of Men's Health, werd er geen verband tussen fietsen en erectiestoornissen (of onvruchtbaarheid) aangetoond. Ongeacht het aantal kilometers en/of uren die de mannen elke week op de fiets zaten. Zelfs niet bij mannen die meer dan 8,5 uur of 300 kilometer per week fietsten.
Dat is natuurlijk goed nieuws, maar het wil niet zeggen dat je voor 100 procent beschermd bent tegen sommige problemen 'onder de gordel'. Zo kunnen er bepaalde vormen van zenuwbeschadiging, gevoelloosheid en andere meer oppervlakkige huidproblemen zoals blaasjes en steenpuisten optreden, aldus Andy Pruitt, oprichter van de University of Colorado Sports Medicine and Performance Center en medisch adviseur bij talloze World Tour teams en renners.
'Mannen zijn zich beter gaan beseffen hoe belangrijk het is om een goed zadel te kiezen met de beste pasvorm,' zegt hij. 'Maar er moet nog wel wat werk worden verzet om ervoor te zorgen dat iedereen de boodschap begrijpt over wat acceptabel ongemak is en wat niet.' Dit is waar je op moet letten en hoe je alles veilig en gezond kunt houden. (En voor de dames: hier kan je lezen over vergelijkbare vrouwenproblemen.)
Genitale gevoelloosheid
Het spreekt voor zich dat genitale gevoelloosheid nooit goed kan zijn. Sommige renners kunnen de hele dag op bijna elk zadel fietsen en ervaren geen gevoelloosheid, omdat hun zenuwen en aders verborgen zijn onder voldoende lagen weefsel en daardoor niet worden aangetast. Anderen moeten voorzichtiger zijn. Het belangrijkste om te beseffen, is dat geen enkele mate van verdoving acceptabel is, zegt Pruitt.
'Ik heb mannen horen zeggen, "Het wordt pas gevoelloos als ik vier uur heb gefietst." Of: "Het is maar een klein beetje gevoelloos, maar dat is voorbij als ik de volgende ochtend wakker wordt." Dat is niet goed - verdoving van welke aard of duur dan ook, moet niet worden geaccepteerd. Punt uit.'
Het betekent namelijk dat de zenuwen worden samengedrukt. En als je zenuwen worden samengeperst, worden je holle structuren - oftewel de slagaders die bloed naar je penis leiden - samengeperst. Natuurlijk kunnen die na een uurtje wel weer terugveren, maar als je het negeert zou je op lange termijn schade kunnen aanrichten.
'Stel het je voor alsof je een elektriciteitssnoer en tuinslang pakt en er met je auto steeds overheen rijdt', zegt Pruitt. 'Ze zullen in het begin nog terugveren, maar na verloop van tijd blijven ze ingedeukt en zullen ze niet meer zo goed werken.' Hetzelfde gebeurt er met je zenuwen en je edele delen. Zenuwen zullen littekenvorming krijgen en minder efficiënt worden. Aders en slagaders zullen indrukken en intern littekenweefsel aanmaken. 'Dat verklaart waarom iemand als 40-jarige zegt dat alles in orde is, maar wanneer hij 60 wordt problemen heeft en zich afvraagt wat er mis is gegaan.'
Wat er mis gaat is dat de gevoelloosheid die optrad door een verkeerd zadel, een slecht afgestelde fiets of een combinatie daarvan, wordt geaccepteerd en er niks aan wordt gedaan. Zadels met uitsparingen staan erom bekend de druk op het perineum te verminderen, maar de grootte en de vorm van het zadel moet nog steeds overeenkomen met jouw bouw en fysiologie. En het zadel moet op de juiste manier gemonteerd zijn.
'Het juiste zadel verkeerd afgesteld is net zo slecht als het verkeerde zadel op de juiste manier afgesteld', zegt Pruitt. Het grootste deel van je gewicht moet rusten op je zitbeenknobbels (de harde botten die je voelt als je gaat zitten) of de pubic ramus (je bekkenbodem verder naar voren). Dit is afhankelijk van hoe diep en aerodynamisch je positie is. Sowieso moet je nooit op je perineum zitten.
'Naast het testen van verschillende zadels, zorg je het beste voor een goede bike fitting.' Dat betekent aanpassing van bijvoorbeeld je reach (een te uitgestrekte houding zorgt voor extra druk op je zachte weefsel), je stuurhoogte (zowel bovenop als onderin het stuur), je zadelhoogte, de hoek en positie van je zadel en ook zeker de vorm en grootte van je zadel.
Tijdelijke stijging van je Prostaat Specifiek Antigeen waardes
Het verband tussen fietsen en de hoeveelheid prostaat specifieke antigeen (PSA) – wat vaak wordt gebruikt als een belangrijke indicator van mogelijke prostaatproblemen – is een onderwerp van discussie. Het lijkt erop dat lange stukken fietsen de PSA-waardes tijdelijk kunnen verhogen.
In een in februari 2013 gepubliceerde studie, hebben onderzoekers de PSA-niveaus van 129 fietsers die deelnamen aan tochten met een gemiddelde lengte van 102 km gecheckt – zowel vóór de rit als binnen vijf minuten nadat ze gestopt waren. Hun waardes stegen met gemiddeld 9,5 procent, wat de onderzoekers ertoe aanzette te adviseren dat mannen voor hun reguliere prostaatcontroles geen lange fietstochten zouden moeten maken om geen kunstmatig verhoogd resultaat te krijgen. Maar verder leverde het onderzoek geen reden tot bezorgdheid op.
'Dit is best oud nieuws', zegt Pruitt. 'We deden een soortgelijke studie tijdens Ride the Rockies in de vroege jaren 90 en vonden dezelfde resultaten. We dachten dat het zadel en de trillingen de PSA veroorzaakten, maar vonden het geen reden tot bezorgdheid, omdat de niveaus snel weer normaal werden.'
Net als bij andere zadelproblemen, kun je deze stijgingen verminderen of zelfs voorkomen met de juiste zadelafstelling en bike fit, zegt Pruitt. Optimaal voor hem zou zijn om bij aanschaf van een fiets, bloedwaardes te meten, vervolgens de fiets passend maken en de koper twee uur te laten fietsen, om vervolgens nog eens de waardes te meten. Als de test weinig tot geen verandering laat zien, staat alles goed afgesteld. 'Het illustreert dat de keuze van het zadel en de algemene bike fit cruciaal zijn voor de urinaire en seksuele gezondheid.'
Zadelpijn
Zadelpijn is een algemene term voor aandoeningen als geïnfecteerde haarzakjes (folliculitis), schaafwonden en open steenpuisten - die allemaal behoorlijk pijnlijk kunnen zijn. Net als veel andere zadel-ellende, kan het juiste zadel en een goede afstelling van de fiets heel erg helpen bij het voorkomen van deze kwalen. Goede hygiëne helpt ook.
Andere preventieve stappen zijn onder meer:
1. Smeren: Chamois crème of broekenvet is ontwikkeld om de wrijving tussen je huid en je zeem te verminderen. Smeer wat op de zeem en op je huid voor maximale bescherming.
2. Zorgvuldige manscaping: waar je stopt met scheren is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Maar kom je te dicht bij de 'bikinilijn', dan vergroot je de kans op pijnlijke bultjes, ingegroeide haartjes en geïnfecteerde follikels. Als je gevoelig bent voor een geïrriteerde huid na het scheren of geïnfecteerde bultjes, probeer dan na het scheren een lichte laag antibioticumzalf aan te brengen.
3. Gebruik glijmiddel: mannen met dikke of dicht tegen elkaar liggende dijen kunnen problemen krijgen met schuren aan de binnenkant van het dijbeen, als de zijkanten van het zadel die gevoelige huid kapot wrijven. Triatleten (die erg gevoelig zijn voor dit schuren, omdat ze nat op de fiets springen) gebruiken vaak anti-schuurgels. Dit soort gels zijn speciaal ontwikkeld om dit schuren te voorkomen, door de vorming van een zijdezacht beschermend oppervlak op de huid.
4. Verwissel je zeem: net zoals bij zadels, zijn er zemen in alle soorten en maten. De één past beter bij je dan de ander. Zorg voor een naadloze zeem die blijft zitten, je huid niet irriteert en die tijdens het fietsen geen warme drukpunten veroorzaakt. En draag nooit ondergoed onder je fietsbroek. Nooit.
Als je toch ergens een zere plek hebt, kan je deze zelf behandelen met een helende, beschermende zalf. Een anti-druk pleister met een uitsnede rondom de pijnlijke plek kan ook helpen de druk zelf te verminderen, waardoor het minder pijnlijk is.
4 zitvlakcrèmes
Pijn aan je testikels
Fietsen mag geen pijn veroorzaken aan je kroonjuwelen. Als ze verdoofd voelen, of je voelt een doffe pijn, of een bepaalde vorm van gevoeligheid in je testikels nadat je hebt gefietst (ervan uitgaande dat je niet per ongeluk op je bovenbuis bent gestuiterd door een stuurfoutje), is er iets mis. En dat iets is - je raadt het al - een verkeerd zadel, fietsafstelling en/of beide.
Er loopt een zenuw van je geslachtsdelen, via je perineum naar je anus. Het samendrukken van die zenuw kan pijn veroorzaken in het scrotum, de penis en/of het perineum. Om dit te voorkomen, volgt je dezelfde stappen die je zou nemen om genitale gevoelloosheid te voorkomen.
